Jos Lemmens uit Vlaardingen:
EEN
DEELTIJDNERD IN HART EN NIEREN
Al op jonge leeftijd repareerde Jos Lemmens uit Vlaardingen radiootjes en soldeerde hij alles wat los
en vast zat. Lemmens werd de elektronica met de paplepel ingegoten en verwonderlijk was het dan
ook niet dat hij uiteindelijk de richting van de techniek en het programmeren insloeg. Dankzij zijn broer
raakte Lemmens in aanraking met Unix-systemen en dat zette de Vlaardinger aan tot het schrijven van
speciale Linux-software. Voor een groot deel uit eigen belang, want de Vlaardinger is blind. Toch ziet
Lemmens dat niet als een handicap. Hij vindt dat hij met een tekstversie en braille weinig te klagen heeft
en
desnoods knutselt hij zelf wat nieuwe software in elkaar.
Het verhaal van een deeltijdnerd in hart en nieren.
"Wacht even. Mijn moeder is aan de lijn."
Halverwege het gesprek meldt de computerstem wie er aan de telefoon is.
Het is een extraatje dat Jos Lemmens heeft ingebouwd in zijn computer en
dat hem
veel gemak oplevert. Een dergelijke technische oplossing is de Vlaardinger
ten voeten uit. "Eigenlijk heb ik dat al mijn hele leven gehad",
zo zegt de nu 43-jarige Lemmens. "Al op jonge leeftijd repareerde ik radio's
en was ik bijna iedere dag bezig om iets in elkaar te knutselen ofte solderen. In Elektuur, destijds al
een van de toonaangevende tijdschriften over
elektronica en computertechniek, las ik een advertentie over een van de
eerste homecomputers, de ZX-80 van Sinclair en dat was eigenlijk mijn
eerste kennismaking met computers. Het was overigens de tijd waarin ik nog
redelijk kon zien en lezen." Gedurende de jaren werd het
gezichtsvermogen slechter en slechter, maar het bracht Jos Lemmens niet in
een isolement. Integendeel. Hij
richtte zich nog meer op de computertechniek en dankzij zijn broer, die
destijds werkzaam was op de TU Delft, ontdekte hij een geheel nieuwe 'tak
van sport'."Op de TU werd veel gewerkt met Unix-systemen en
daar raakte ik door gefascineerd. Zo zeer
zelfs dat ik daarna niet meer anders wilde." Voor Lemmens, die
inmiddels werkzaam was als pianostemmer bij het bedrijf Küttschreutter
in Capelle aan den IJssel, was de aanraking met de Unix-systemen
reden om na te denken over een vervolgstudie. "Ik heb toen de beslissing genomen om een studie te gaan volgen voor computerprogrammeur, maar
echt eenvoudig was dat nog niet. Ik heb bij een aantal streekscholen geďnformeerd
naar de opleiding, ben in Amersfoort zelfs op gesprek geweest, maar steeds
ging het op het laatste
|
|
dat ik daarop zou voortborduren", aldus de Vlaardinger. "Omdat zo'n 10 jaar geleden braille terminals alleen overweg konden met Windows en met DOS, besloot ik om mij vooral te gaan richten op Linux-software voor de braille terminals. Ik heb daarbij de Alva Braille Terminal series 3,4 en 5 als basis genomen, een in Nederland bij blinden en slechtzienden een veelgebruikt bord." Een van de eerste programma's die Jos Lemmens schreef was het besturingsprogramma Jabt, een programma dat de informatie (websites, mail, documenten) direct van het scherm leest en vervolgens op de braille terminal toont. "In Jabt, de naam staat voor Jos Alva Braille Terminal, is ook een simpele versie van screader ingebouwd, een achtergrondprogramma dat het scherm leest en de informatie doorstuurt naar een software Text-To-Speech pakket of een hardware spraaksynthesizer." MAILINGLIST Rijk geworden van Jabt is Jos Lemmens bepaald niet. Sterker: de Vlaardinger heeft geen enkel idee hoe vaak het door hem geschreven besturingsprogramma gedownload is of gebruikt wordt. Daarvan wakker liggen doet Lemmens overigens geen moment. Liever is hij bezig om zo af toe wat nieuwe software of scriptjes te schrijven die onder meer blinden en slechtzienden in staat stellen om meer uit een computer te halen. Geen overbodige luxe, zo heeft Jos Lemmens ervaren. "Er wordt niks gedaan voor blinden en slechtzienden die een voorkeur hebben voor bijvoorbeeld
|
Linux. Blinden en slechtzienden krijgen in de meeste gevallen een computer die beschikbaar wordt gesteld door ITWV Gak en dat betekent dat 90 procent van de computers met braille is gebaseerd op Windows. De extra's die je vervolgens wilt hebben zijn toch vooral te vinden onder de commerciële pakketten en die pakketten zijn vrij prijzig. Ooit heb ik daar wel eens een opmerking over gemaakt, maar dat werd me niet echt in dank afgenomen. Dat terwijl een systeem zoals ik dat gebruik veel voordelen biedt. Bijvoorbeeld het feit dat je de tekst dankzij de brailleregels niet alleen kunt lezen, maar dankzij een programma als screader ook nog eens de spraak als extra krijgt." De afgelopen jaren is de kennis van Jos Lemmens van en over Unix- en Linux-systemen aardig opgevijzeld, maar zo af en toe gaat het hem ook boven de pet. In dat soort gevallen doet hij maar ai te graag een beroep op een aantal mailinglisten die niet alleen worden gebruikt om flink wat af te kletsen, maar ook om vragen te stellen en antwoorden te krijgen. "Er is een Nederlandstalige mailinglist van iemand uit Vlaanderen, maar ik maak met name gebruik van de Engelstalige mailinglist van Blinux." DAISY
PLAYER Jabt
is niet het enige softwareprogramma dat uit de vingers van Jos Lemmens is
gekomen. De Daisy player is een ander door Lemmens gemaakt programma dat
de weg naar het publiek heeft gevonden. De Vlaardinger over dit programma: "Vroeger werden er
cassettebandjes gemaakt waarop blinden en slechtzienden dagbladen en tijdschriften luisterend
konden lezen. Maar die bandjes bestaan niet meer en zijn nu ingenomen door
cd-roms. Ook hier was het zo dat je die cd-roms op een braille terminal
alleen kon afspelen met behulp van een programma dat Windows ondersteunde.
Linux-gebruikers hadden pech. Het heeft mij aangezet tot het maken van de
Daisy player
die ook onder Linux werkt. Zo ben ik vaker in de weer om software te maken
speciaal bestemd voor Linux-gebruikers. Ik heb een script geschreven
waarmee je op een redelijk eenvoudige manier cd's kunt bakken en nu ben ik
bezig met een stuk software waarmee je foto's kunt uitprinten. De
afgelopen jaren heb ik ervaren dat er eigenlijk voor alles wel een
oplossing is, maar je moet vaak wel buiten de bestaande paden treden.'*
Als het gaat om 'afwijkende' software voor blinden en slechtzienden is Jos
Lemmens met name teleurgesteld over de inbreng van de grote
partijen. "IBM bijvoorbeeld. Een paar jaar terug leek dit Amerikaanse
concern goed op weg met
een spraaksynthesizer die echt top was. Jammer genoeg hebben ze het pakket
nu commercieel gemaakt en is het alleen nog te verkrijgen als je er flink
voor dokt. Daarmee sluit je direct een erg grote
groep uit." DREMPELS
WEG Surfen
als blinde of slechtziende: in veel gevallen is het een weg met
beperkingen. Dat begint al bij de
keus van de browser. Waar de niet-biinde of-slechtziende een keus heeft
uit een paar honderd browsers,
vaak voorzien van allerlei toeters en bellen, daar is de keus voor mensen
met een beperkt
of geen gezichtsvermogen uitermate klein. Natuurlijk, een grafische
browser is te gebruiken,
maar echt aan te raden is het niet.
Vaak wordt daarom
dan ook een beroep gedaan op Lynx,
een begin jaren '90 bedacht stuk open source software aan de
universiteit van Kansas en in 1993
omgetoverd tot een tekstuele webbrowser. Lynx is ook de browser die door
Jos Lemmens wordt
gebruikt. "De browser mag dan alleen tekst aanbieden, het wil niet
zeggen dat dat geen problemen oplevert. Met name het lezen van
illustraties en foto's geeft vaak problemen. Verantwoordelijk daarvoor
is de zogenaamde ALT tag, waarin webbouwers een beschrijving kunnen
opnemen van de betreffende foto of illustratie. Onze ervaring is dat
veel webbouwers dat gedeelte
bij het maken van de website overslaan, met als gevolg dat een dergelijk
plaatje in een tekstbrowser niet te lezen is. Gelukkig voldoen de meeste
overheidssites steeds vaker aan de eisen die
wat dat betreft worden gesteld. Ook dankzij een instelling als Drempels
Weg, een project van Landelijk Bureau Toegankelijkheid. En wat mij
betreft hoef je beslist geen website af te leveren zoals die van de Britse omroep BBC. Daar is ook een
speciale tekstversie op te roepen. Maar het moet ook niet zo als de
website van De Telegraaf of Omroep, nl, de portal van de Publieke Omroep
in Nederland. Dat zijn hopeloze sites die voor blinden en slechtzienden
slecht te lezen zijn en bovendien voornamelijk op Windows gebaseerd
zijn. Als blinde én Linux-gebruiker word ik op die
manier dubbel gepakt."
|